Onderzoek: 1 op 4 van de Belgen kampt met verzorgingsarmoede

Hoge inflatie dwingt tot het zich ontzeggen van verzorgingsproducten en effecten verzorgingsarmoede hebben psychologische impact

Kruidvat brengt samen met de Belgische Federatie van Voedselbanken het thema verzorgingsarmoede onder de aandacht, het doet dit met een recent onderzoek uitgevoerd door Ipsos I&O dat aantoont dat 1 op de 4 Belgen in verzorgingsarmoede ​ terecht komen en zichzelf dus (al dan niet regelmatig) verzorgingsproducten moeten ontzeggen. Er is sprake van verzorgingsarmoede als iemand in de afgelopen 12 maanden soms of vaak geen dagelijkse verzorgingsproducten heeft kunnen kopen vanwege geldgebrek. Eén op de vijf Belgen die verzorgingsarmoede ervaart, kan zich minstens wekelijks geen zorgproducten veroorloven.

• 49% van de jongeren tussen 18 en 25 jaar krijgt te maken met verzorgingsarmoede, voor lagere inkomens is dit 47%

• In Wallonië (38%) en Brussel (36%) is verzorgingsarmoede sterker aanwezig dan in Vlaanderen (20%)

• Mensen in verzorgingsarmoede cijferen zich weg, voelen schaamte en frustratie en mijden als gevolg sociale contacten.

• Sommige respondenten gebruiken af en toe alternatieven voor verzorgingsproducten, zoals citroensap en zuiveringszout voor deodorant, een zelfgemaakte mengeling van zeep en soda voor wasmiddel en een huis-tuin-en-keukenvariant voor make-up

Verzorgingsarmoede dwingt tot moeilijke keuzes en alternatieven

Make-up (37%), haarstylingproducten (27%), gezichtsverzorging (22%) en haarverzorgingsproducten (21%) zijn de eerste verzorgingsproducten die mensen zich ontzeggen ​ als het budget onder druk staat. Shampoo (19%), zonnecrème (17%) en deodorant (15%) vallen ook snel af. Douchegel en zeep (13%) blijven langer gevrijwaard, zelfs onder financiële druk. Hygiëneproducten^[1] vallen het minst snel af als er niet genoeg budget is. Jammer genoeg zijn er toch nog mensen die ook deze producten^[2] op het winkelrek moeten laten staan. ​
​​
​Verzorgingsarmoede noopt ook tot creativiteit en alternatieven. Respondenten die geen wasmiddel meer kunnen aankopen nemen in een kwart van de gevallen (28%) hun toevlucht tot een mengeling van zeep en soda. Alternatieven als zuiveringszout en citroensap worden gebruikt door zij die deodorant noodgedwongen aan de kant moeten laten liggen (11%) en alternatieven als kokosolie (14%) vervangt de zonnebrandcrème die te duur is. ​

Inflatie vergroot kloof, verzorgingsarmoede raakt zonder onderscheid

De inflatie steeg volgens Statbel van 3,18% naar 3,37% (april 2024) op het moment van de ondervraging^[3]. Maar liefst 39% van de respondenten stipt inflatie aan als oorzaak voor hun financiële situatie. Hoge energiekosten (37%) en een laag inkomen (32%) vervolmaken de top drie van redenen. Jongeren (49%) en mensen uit lagere inkomensgroepen (47%) worden het zwaarst getroffen door verzorgingsarmoede. Maar ook midden (23%) en zelfs hogere (21%) inkomens krijgen ermee te maken.

Zelfzorg, gezondheid en sociale relaties onder druk

Bijna een kwart van de ondervraagden in verzorgingsarmoede geeft aan dat ze kampen met fysieke gevolgen zoals een droge huid en een onfrisse geur als gevolg van verzorgingsarmoede. Ook gaan ze minder vaak in de douche en/of in bad. Op sociaal vlak brengen mensen in verzorgingsarmoede minder tijd door met vrienden en mijden ze sociale bijeenkomsten. Deze contactmomenten zijn volgens armoedeorganisaties nochtans essentieel voor het psychologisch welbevinden, het vinden van begrip, steun en hulp. Mensen met kinderen geven vaker aan dat ze zich voelen falen en vaker slaap laten.

De managing director van Kruidvat België, Bert Verhoef, ​ weet dat het bedrijf een impact heeft op het welzijn van haar klanten. “De resultaten van dit onderzoek vertellen dat mensen wakker liggen van de prijs van essentiële producten die een impact hebben op hun psychologisch, fysiek en sociaal welzijn. We willen bij Kruidvat dat iedereen zich gezond, mooi en goed kan voelen en vestigen daarom de aandacht op dit luik van de armoedeproblematiek. Daarom ook dat ons partnerschap met de Belgische Federatie van Voedselbanken zo belangrijk is. Sinds oktober hebben we 13.000 Health & Beautykaarten ter waarde van 25 euro gedoneerd aan mensen die het moeilijk hebben. Deze week ontvangen wederom 5.000 mensen een Health & Beautykaart. En volgende week komen we met een landelijke campagne waarin we niet alleen zelf in actie komen voor de Voedselbanken, maar waarin we onze klanten ook weer oproepen om een steentje bij te dragen. ” ​

Hulp tegen verzorgingsarmoede

Maar liefst 43% van de ondervraagden geeft aan beroep te hebben gedaan op een opgelijste hulporganisatie om toegang te krijgen tot verzorgingsproducten. Van degenen die te maken krijgen met verzorgingsarmoede beroept men zich vooral op het OCMW (16%) of de Belgische Federatie van Voedselbanken (9%). Deze hulp neemt de vorm aan van vouchers, kortingsbonnen of toegang tot gratis of goedkopere verzorgingsproducten.

Marc Mertens, gedelegeerd bestuurder van de Belgische Federatie van Voedselbanken, duidt dat verzorgingsproducten essentieel zijn om mensen in armoede te ondersteunen. “De Ipsos I&O studie toont dat hygiëne, lichamelijk en psychologisch welbevinden en inkomen intrinsiek verbonden zijn. Bij de Voedselbanken worden wij dan ook geconfronteerd met een groeiende vraag naar vooral hygiëneproducten. Wij trachten daar in de mate van het mogelijke op in te spelen en vinden het fijn dat Kruidvat ons hierin als partner wil steunen”.

Onderzoeksverantwoording:

De data zijn gebaseerd op online onderzoek door Ipsos I&O onder een representatieve steekproef Nederlanders en Belgen (n=500 per land) van 18 jaar en ouder. De steekproef is representatief voor mensen met verzorgingsarmoede op de variabelen geslacht, leeftijd, regio en inkomen. Er is sprake van verzorgingsarmoede als iemand in de afgelopen 12 maanden [soms of vaak] geen dagelijkse verzorgingsproducten heeft kunnen kopen vanwege geldgebrek. Hieronder verstaan we het niet kunnen kopen van één of meerder dagelijkse verzorgingsproducten zoals, tandpasta, shampoo, deodorant, wasmiddel, luiers, incontinentiemateriaal, menstruatieproducten, scheerspullen, make-up, zonnebrand, etc.

De penetratie van verzorgingsarmoede is berekend op basis van screeningsgegevens (n=1826 NL) en (n=1007 BE), gewogen naar leeftijd, geslacht en regio, voor een nationale representatie van consumenten.

De data zijn verzameld tussen 29 april en 7 mei 2024. Het volledige rapport is terug te vinden op LINK.

Voor meer informatie neem contact op met Paulien Schieven (Chief Client Officer), paulien.schieven@ipsos.com)

^[1] antiluisproducten (6%), menstruatieproducten (5%), incontinentiemateriaal (6%) en baby- en kinderluiers (5%)

^[2] Producten zoals tandpasta, shampoo, deodorant, wasmiddel, luiers, incontinentiemateriaal, menstruatieproducten, anticonceptie, scheerspullen, make-up en zonnecrème werden opgenomen in de bevraging.

^[3] Statbel, april 2024, https://statbel.fgov.be/nl/themas/consumptieprijsindex/consumptieprijsindex#:~:text=De%20inflatie%20voor%20de%20diensten,2023%20een%20piek%20te%20bereiken.